Please wait ...

این مسجد در 6 کیلومتری قم و در روستای جمکران قرار دارد و به دلیل توسعه شهر در سال‌های اخیر، تقریبا در جزو شهر قم شده است. مسجد جمکران که پیشتر با عنوان مساجد صاحب الزمان و حسن بن مثله جمکرانی شناخته می‌شد، طی قرون از مسجدی کوچک تبدیل به مجموعه ای باشکوه شد.

بر اساس بیشتر روایات، شیخ حسن بن مثله جمکرانی امام دوازدهم شیعیان، حضرت مهدی (عج) را زیارت کرد و به وی امر شد که به صاحب زمین یعنی حسن بن مسلم بگوید که کشت و زرع را متوقف کرده و از عایدی و درآمد خود از این زمین برای ساخت یک مسجد استفاده کند.

برخی روایات حاکی از این است که این مسجد در زمان افشاریه ساخته شد. مسجد جمکران هیچ نشانه‌ای از معماری دوران صفوی را بر خود ندارد. بر اساس یک کتیبه، مسجدی که در سال 1131 مورد نوسازی قرار گرفت، مسجدی کوچک بود. در دوران ناصرالدین شاه، یک صحن به آن اضافه شد. در دوران حاکمیت مظفرالدین شاه قاجار نیز مسجد و صحن آن مورد نوسازی قرار گرفته و گسترش یافتند. اتاق‌ها و ایوان‌هایی در اطراف صحن ساخته شدند و دو آب انبار نیز در داخل و خارج آن بنا شد.

در جریان نوسازی‌ها و بازسازی‌های این مسجد در زمان قاجار، تزییناتی با کاشی‌های هفت رنگ به مسجد اضافه شد و شبستان آن به نقوش اسلیمی، گل و تزیینات طلایی و لاجوردی و یک کتیبه قرآنی با خط ثلث مزین شد.

جمکران یک بار دیگر در سال 1330 مورد بازسازی و توسعه قرار گرفت و این بار یک ورودی وسیع به طول 17 متر و 6 ستون به این مسجد اضافه شد و از سوی دیگر کتیبه‌ای که قدمت آن به سال 1131 برمی گردد، در سالن آن نصب شد. یک ایوان کوچکتر با تزیینات آجری و کاشی‌های هفت رنگ به شرق حیاط اضافه شد. نام معمار با خط ثلث روی این کاشی‌ها نگاشته شده است. مسجد جمکران در جنوب شرقی دو گلدسته 17 متری داشت که با آجرکاری ظریف تزیین شده بودند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، زمین های اطراف این مسجد خریداری شد و برای گسترش آن مورد استفاده قرار گرفت. مسجد فعلی دارای 6 ورودی و یک صحن است. شبستان اصلی در قسمت شمال شرقی مسجد قرار دارد و دارای دو گلدسته بتنی 85 متری با پایه های مربعی شکل و بدنه ای 8 گوش است.

ایوان اصلی دارای کاشی‌های معرق چند وجهی است و شبستان اصلی نیز فضایی هشت ضلعی با مساحت 1100 متر مربع است که یک ورودی آن در شمال و دو ورودی آن در بخش جنوبی واقع هستند. این شبستان دارای 8 ستون 8 ضلعی با کاشی های معرق و تزیینات مقرنس در سقف آن است.

گنبد مسجد بالای این شبستان قرار دارد. 23 مشبک فلزی با شیشه‌های رنگی در پایین گنبد قرار دارند که بواسطه آنها نور شبستان تامین می‌شود. این گنبد با کاشی‌های فیروزه ای پوشیده شده و زیرگنبد نیز دارای کتیبه‌ها و نوشته‌هایی در مدح امام دوازدهم شیعیان است.

نیمی از دیوارهای مسجد با سنگ مرمر و نیمی دیگر با کاشی کاری تزیین شده‌اند. محراب مسجد با کاشی پوشیده شده است و دارای مقرنس‌های گچ بری است. دو شبستان غربی و شرقی آینه کاری شده‌اند و دو گنبد بتنی متقارن دارند.

مجموعه جمکران دارای چندین حسینیه، بازار، هتل و مهمانخانه است. برآورد می‌شود سالانه 15 میلیون زائر به این مسجد می‌روند و در روز میلاد امام دوازدهم شیعیان در نیمه شعبان 2 میلیون زائر در این مسجد گرد هم می‌آیند. 

مسجد جمکران

  • آدرس

    آزاد راه قم کاشان