Please wait ...

شهر سوخته بقایای شهری خشتی است که در حدود ۳۲۰۰ قبل از میلاد پایه گذاری شد و تا حدود ۱۸۰۰ قبل از میلاد که متروک شد، حیات داشت. این شهر که در فضایی برابر 151 هکتار واقع است، چهار دوره تمدن داشته و سه بار در آتش سوخته است. به دلیل آنکه بعد از آخرین آتش سوزی این شهر بازسازی نشد، شهر سوخته نام گرفت.نام اصلی این شهر و اقوام ساکن در آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

دوران شکوفایی این تمدن بین سال‌های ۲۵۰۰ تا ۲۲۰۰ قبل از میلاد بود که شهر حدود ۵۵۰۰۰ نفر جمعیت داشت. به اعتقاد کارشناسان ساکنان آن بیشتر کشاورزو  و صنعتگر بوده‌اند.

این شهر که در تقاطع راه‌های تجاری عصر برنز فلات ایران واقع  است، بهترین نمونه گذر از  مرحله روستانشینی به زندگی شهری است و نمایانگر دستاوردها و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از عصر مس‌سنگی متاخر تا ابتدای عصر برنز است. بقایای مناطق مسکونی، صنعتی و قبرستان شهر سوخته و نیز  کوچه‌ها و خانه‌های منظم، نشان دهنده وجود نوعی برنامه ریزی و سازماندهی شهری ابتدایی است.

مهمترین آثار معماری شهر سوخته خانه‌های پلکانی و بنای کاخ سوخته است. پلان این واحدها مستطیلی است و هر یک با  ۱۵۰ تا ۱۶۰ متر زیر بنا  ۵ تا ۶ اتاق دارد. این منازل در مجتمع‌های ۴ و یا ۶ خانه‌ای قرار دارند و از خشت خام ساخته شده‌اند. در این خانه‌ها از یک اجاق مرکزی برای تامین گرمای اتاق‌ها استفاده می‌شده است.

باستان‌شناسان بقایای استخوان‌های  600 نفر را از داخل تقریبا 108 قبر در قبرستان شهر سوخته به دست آورده‌اند. برخی از این قبرها خانوادگی بوده‌اند و بین 3 تا 8 نفر در آنها به خاک سپرده شده بودند. اموات شهر سوخته به پشت، پهلو یا بصورت چمباتمه و یا به همراه غذا و وسایل خود دفن شده‌اند که نشان دهنده آن است که در شهر سوخته فرهنگ‌های مختلف در کنار هم همزیستی داشته‌اند.

در سال 1385، باستان‌شناسان یک چشم مصنوعی با پوشش طلا که در وسط آن دایره‌ای به جای عنبیه چشم نقاشی شده و متعلق به زنی 25 تا 30 ساله بوده، در گورستان شهر سوخته کشف کردند. جمجمه‌ای که آثار اولین عمل جراحی مغز جهان بر آن نمایان است، نیز از این گورستان کشف شده است.  در این گورستان قدیمی‌ترین دانه‌های زیره، تاس و تخت نرد جهان نیز کشف شده‌اند. تخت نرد از جنس آبنوس است و 60 مهره آن از جنس فیروزه و سنگ عقیق ساخته شده است.

یافته‌های باستان‌شناسان نشان می دهد ساکنان شهر سوخته از شتر استفاده می‌کردند، مراکز صنعتی خود را در خارج از شهر بنا کرده بودند و از لوله‌های سفالی برای آب‌رسانی یا دفع فاضلاب استفاده می‌نمودند.

صنایعی مانند کفاشی، ریسندگی، خراطی، جواهرسازی، معرق‌سازی، مرمرسازی، سفال‌گری، مهرسازی، حصیربافی و ساخت ابزار فلزی در شهر سوخته رواج داشته است. نمونه پارچه‌های یافت شده در این شهر در هیچ کجای ایران یافت نشده است. صنعتگران شهر سوخته با ابزار بسیار ابتدایی زیورآلات طلا و لاجورد تولید می‌کرده‌اند.

کهن‌ترین تصویر متحرک جهان که بر روی جام سرامیکی نقاشی شده، در شهر سوخته یافت شده است. این نقاشی تصویر بزی است که به یک بوته گیاه نگاه می‌کند وبا گرداندن جام  از آن بالا می‌رود.

در این شهر یک خط کش به طول 10 سانتیمتر یافت شده که از جنس چوب آبنوس ساخته شده است و با قدمت بیش از پنج هزار سال اولین خط کش جهان به شمار می رود. این خط کش نشان دهنده پیشرفت علمی ساکنان شهر سوخته است. 

شهر سوخته نماد ظهور جوامع پیچیده در شرق ایران در قرن سوم پیش از میلاد است. یافته‌های باستان‌شناسی این منطقه نشان دهنده نقش مهمی است که این شهر در زمینه کار با فلز، سنگ، جواهر و سفالگری ایفا کرده است. شهر سوخته در سال 1393 در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید.

شهر سوخته

  • آدرس

    سیستان و بلوچستان