Please wait ...

قدمت سازه‌های آبی تاریخی شوشتر به دوران هخامنشی و ساسانی باز می‌گردد. این سازه‌های آبی که از آن به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی که پیش از انقلاب صنعتی در اروپا وجود داشته است، یاد می‌شود شامل مجموعه ای از پل بند، بند، نهرهای دست‌کند، آسیاب آبی، خندق و پخشاب‌های متعدد است که کارکرد آن توسط قلعه‌ای در همان نزدیکی کنترل می‌شده است.

قدیمی‌ترین بخش‌های این مجموعه که قدمت آن به دوران هخامنشی باز می‌گردد نهر دست‌کند گرگر و قلعه سلاسل است که نه تنها کنترل کارکرد سازه‌های آبی تاریخی شوشتر را برعهده داشته بلکه بخشی از سازه‌های دفاعی شهر نیز به شمار می‌رفته است. در دوره‌های بعد، این قلعه گسترش یافت و شامل تاسیساتی نظیر نانوایی، اصطبل، حمام، سربازخانه، آشپزخانه و حیاط‌های متعدد شده و محل سکونت والی خوزستان شد.

چندین پل و پل بند روی نهر گرگر ساخته شده است که مهمترین آنها عبارتند از پل بند ساسانی گرگر، بند ماهی بازان و بند برج عیار که متعلق به دوره ساسانی است.

بند قیصر مشهورترین پل از مجموعه پل‌های سازه‌های آبی شوشتر است که توسط سربازان و مهندسان رومی که در  سال ۲۶۰ میلادی همراه والریانوس امپراتور روم به اسارت شاپور اول درآمده بودند، بنا شد. بند میزان یکی دیگر از سازه‌های منسوب به شاپور اول ساسانی است که آب رود کارون را میان دو شاخه گرگر و شطیط تقسیم می‌کند.

پل بند لشكر یکی از سالم‌ترين سازه‌های به جای مانده از دوره ساسانی در ایران است. این پل بند که از ماسه سنگ و ملات ساروج ساخته شده نقشی حياتی در ارتباط بين شوشتر با آبادی‌های جنوب آن داشته و با رساندن آب به آسیاب‌های سنگی ضلع جنوبی خود آرد مورد نياز ساكنان محلات مجاور را تامين می‌كرده است.

بند شرابدار یکی دیگر از سازه‌های ساسانی این مجموعه است که میان پل بند لشكر و بند ماهی بازان قرار و نام خود را از باغ‌های انگور فراوانی که در نزدیکی‌اش قرار داشته، گرفته است.

در دوره قاجار برجی در نزدیکی بند میزان و رود کارون بنا شد که برج کلاه فرنگی نام دارد. مردم شوشتر معتقدند که این برج بر روی سازه‌ای قدیمی‌تر بنا شده است که شاپور اول از آن به عنوان جایگاه دیده‌بانی جهت نظارت بر کار کارگران مشغول در بندمیزان استفاده می‌کرده است.

این سیستم که سازمان یونسکو آن را به عنوان شاهکاری از نبوغ خلاقانه و ابتکاری بشری توصیف کرده است، به عنوان میراثی جهانی در سال 1388 به ثبت رسید.

سازه‌های آبی تاریخی شوشتر

  • آدرس

    شوشتر